Hirap maging mahirap. Simple lang ang buhay, no doubt about it, pero feeling mu alanganin pa din palagi. Yung bang walang sense of security. Yung bang paano na bukas? Okay sa araw na ito, pero pa’no bukas? Sapalaran na na man ulit. Unending cycle of pagsusumikap, kaunti kita, gagastusin para mabuhay, tapos yan ulit. Sana, someday naman, yung problema ko ay yung katulad ng mga problemang pang mayaman. Halimbawa, sa’an kaya ako kakain mamya, kase sawa na ako dun sa dati; or saan kaya next vacation ko, hirap mamili! Don’t get me wrong, I may sound complaining pero nakasanayan na rin naman ang ganitong buhay. Ito yung normal sa buhay ko so. Kahit nakikita ko na mas angat yung mga naging kaklase ko or yung iba tao na mas mataas ang posisyon sa mga internship jobs ko, e parang OK na rin ito. Giginhawa na rin siguro someday. Maliit pa ako, disadvantage na ang buhay namin.
Sana hindi na ako pinanganak!
Well, nasabi ko yan pero hindi naman ako galit sa mundo. Nasabi ko yan kase siguro, kung hindi ako pinanganak, walang hirap na daranasan ang nanay ko. Na-aawa na ko sa kanya dahil sa lahat ng sakripisyo na ginawa niya para sa akin. Alam ko na natural lang yun sa nanay ko kasi ganun talaga ing isang ina, mamahalin ang anak ng lubos. Pero sana, may kaya sana ni nanay para naman hindi siya naghihirap magtaguyod sa pagpapalaki at pag-paparal sa kin. Pero hindi ku na iisa-isahin lahat ng drama namin sa buhay. Alam ko naman na hindi drama ang gusto natin pag-usapan dito. Ako din naman, iba ang gusto kong pag-usapan.
Si nanay, iba iba ang pinasukan trabaho para magsurvive kaming dalawa. Nung medyu bata pa ako, nagwaitress din ang nanay ko kaso, yung boss nya na may-ari ng restaurant ay inalukan siya ng “indecent proposal” kung baga. After ng relasyun ng nanay ko sa papa ko, ay ayaw na niyang pumatol sa mga lalake. Nadala na siya. Kaya ayun, sa kaka-kulit ng boss niya, nagresign siya. Pasok naman siya sa mga resto-bar pero yung mga costumer naman pag naka-inom na, nanay ko naman ang pinagtritripan. Pero yung nga, mula ng mamulat ako, wala akung alam na nakaresyon ni nanay. Ilag yata sa mga lalake. O siguro baka ayaw na rin na magkaroon pa ko ng step-dad na hindi naman mabait. Ako, ok lang naman kung magka-step dad ako. Yung idea na at least kahit paano ay buo yung pamilya ay minsan ay pinapangarap ku din, maski hindi ko pa kadugo. Malay mu makahanap siya ng mabait na lalaki na tatanggapin ang nanay ko kahit na single mother.
Kahit paano naman, syempre, hindi malas ang buhay. Nakapag-abroad si nanay ng ilang years. Ako naiwan pero para makatipid ay nakipagboarding house lang ako habang wala siya. Alam nyu yun cguro. Yung sa isang kwarto ay apat or lima kayo. Hirap mag-jakol, kaya. Pero sakto naman yun set-up na yun dahil nag-aaral ako at malapit sa school. Saka, tipid nga. Isa pa, wala naman akong ibang matitirahan. Ewan ko ba kung bakit sa malayo sa kamag-anak namin dun napili ng nanay ko para manirahan. Ok na din siguro iyon para wala na lang akong ini-intindi. Tutal, pagdating ni nanay galing abroad ay nakapagpundar siya at nakabili kami ng maliit na tirahan. Pero maliit lang talaga. Isang kwarto, at yung sala at kusina ay halus iisa. Yung banyo naman, hindi ku man maextend ng todo ang mga kamay ko (yung wingspan kung baga) kase masikip ang pader. So dun sa nilipatan namin, obviously, ay lugar ng hindi mayayaman. Kaya madami din na tambay at pag si nanay na-papauwi ng gabi ay kinukursinadahan pa ng mga umiinom dun sa isang tindahan na malapit sa’min. Pero sanay na si nanay sa ganun at nung minsan meron siyang pinabarangay. Kays siguro medyu, nawala or nabawasan yung mga sumisipol sa kanya.
Sa katagalan, nawalan ng trabaho si nanay ko. Sa awa naman ng diyos ay may savings pa siya para naman hindi ma-benta or isanla ang bahay namin. So nung mga panahon na wala siyang trabaho, diskarte na lang ang ginawa niya. Pero, sanay na siya dun. Yun lang siguro ang advantages ng sanay sa hirap, kahit ano papasukin. Pero syempre tumutulong din naman ako. May mga diskarte din ako para kumita at para may allowance ako. Yung sobra, syempre binbigay ko kay nanay. Mahal ko nanay ko. Pagbirthday niya, may flowers siya from me. Pag pasko, nakaka-ipon ako at laging may gift sa kanya. Pati Valentines, meron siyang flowers sa’akin. Kung makasave ako ng kaunti sa kita ko sa mga part-time job ko, treat ko nanay ko palagi. Mahal na mahal ko siya.
Yung relasyon namin mag-ina typical lang. Pero syempre, iba-ibang papel ang ginagampanan niya sa buhay ko. Una, nanay ko siya. Tapos, siya na din yung parang father’ figure ko kasi pagdating sa mga babae siya ng din ang nag-aadvise sa akin. Well, isa lang naman ang advise nya sa akin pag-dating sa relationship: “Maghanap ka muna ng maayos na trabaho!”
Pero alam nyo…parang ayaw ku din mag-asawa. Kase paano kung yung magiging asawa ka ay masungit sa nanay ko. Or baka yung mga future in-laws ko ay maliitin lang ang nanay ko. Baka pag nag-asawa na ako ay isipin ng nanay ko na iiwanan ko na siya. Ayaw kung isipin nya yun at ayaw kong mawala siya sa life ko. Mahal ko nanay ko.
So yung nga, nung walang trabaho si nanay, ay namuhunan siya para magtinda ng kung ano-ano sa lugar namin. Tinapay sa umaga, miryenda sa hapon, mga lutong ulam para sa lunch or hapunan, balot at chicharron sa gabi. Syempre, madalas pag tapos na ako sa mga school works ko at pag walang part-time job, sinasamahan ko siya. Ako ang nagpepedal sa bike at siya ay sakay sa sidecar ng bike pag nagtitinda siya. Enjoy naman ako kase nakakasama ko nanay ko. At pag-kasama ako, medyu nahihiya lalo yata yung mga manyakis dun sa amin. Hindi naman ako maton or mukhang siga pero, nadyadyahe siguro yung mga mokong pag kasama ako ng nanay ko.
Kapag weekends naman, ay may pinaglalabada si nanay. Malapit lang sa’min yun. Pag-naglalabada siya ay maghapon siya dun sa bahay na pinagtratrabahuhan niya. Maglalaba siya sa umaga. Tapos, kung matutuyo din naman yung mga labahan ay mamamalantsa siya ng hapon hanggang gabi. Okay naman ang kita niya dun kasi generous yung mag-asawa na nagpapalaba sa kanya. Pero sabi ng nanay ko minsan, yung lalake daw ang laging nag-aabot ng sweldo niya pagkatapos niyang maglaba at mamalantsa. Tapos, kinukwentuhan pa siya at parang dinidiskartehan. Medyo may edad na ng kaunti yung lalake kaya, sa tingin namin ni nanay ay hayaan na lang namin. Mukhang harmless lang naman yung tao. Pero sabi din ni nanay ay minsan ay na-aktuhan niyang nakasilip sa bintana yung lalake habang naglalaba sa labas (or sa likod) ng bahay. Kasi, si nanay naglalaba dun sa mismong tabi ng gripo para madali siyang maka-paghugas at magbanlaw ng damit. Pero yung na nga, sinisilipan daw siya nung lalake.
Minsan, parang wala yatang tubig kasi may repair na ginagawa yung local water corporation. Nasaktuhan na maglalaba si nanay nung walang tubig. Kaso, nalaman lang ng nanay ko na walang tubig nung pagkadating nya dun. Sabi nung mag-asawa ay pwedi naman next weekend na lang. Pero naisip ng nanay ko na matatambak lang ang labada niya. Sinabihan siya na dodoblehin na lang yung bayad sa kanya next weekend. Kaso, gusto maglaba ng nanay ko kase saying din yung kita sa araw na yun. Merun naman bomba ng tubig (yung manual na may handle tapus taas baba taas baba yung handle para lumabas yung tubig). Nagtext sa akin si nanay kung nasaan ako. Tinanong ko kung bakit. Sinabi niya yung situation at kailangan nyang may katulong na mag-iigib. Kasi nga kung si nanay pa ang mag-iigib, e mapapagod kaagad at mahihirapan siyag maglaba.
So ayun, pumunta ako para tulungan siya. Pagdating ko ay naglalaba na si nanay. Siya na yung nag-igib muna habang wala ako. Kaya naghintay muna ako ng kaunti bago nya ako utusan para kumuha ng pagbanlaw sa first batch na nilalabhan niya. So umigib ako ng tubig at nilagay ko sa tabi niya. Dahil mabigat nga (at hindi ko kaagad naisip) ay pinakiusapan niya ako na -ibuhos ko yung laman ng timba sa batsa niya. Kaya binuhat ko ulit yung timba at lumapit sa batya para ibuhos yung tubig. Habang binubuhos ko yung tubig sa batsa, naka-upo lang si nanay at hinihintay na mabuhos ko lahat ng tubig. Dahil nakatayo ako at naka-upo si nanay (nasa pagitan namin yung batsa), pagkatapos kong mabuhos lahat ng tubig ay napatingin ako sa kanya. Maluwag yung lumang t-shirt na suot niya habang naglalaba at nakita ko yung isang utong niya.
Napatingin ako siguro mga 3 to 5 seconds pero it was long enough for my nanay to notice na nakatingin ako sa suso niya. Alis ako kaagad at pumasok dun sa bahay. Sabi ko nalang, na nasa sala ako at tawagin na lang ako pag-mag-iigib na ako ulit. (Kilala din naman ako nung mag-asawa at hinayaan nila ako magstay sa sala habang sinasamahan ko si nanay).
Nagtry akong magbasa ng magazine or dyaryo pero, hindi matanggal sa isip ko yung nakita ko kanina. Yung nipple ni nanay ay dark brown. Tinigasan ako habang nasa sala. Shit, ito ba yung sinisilip nung lalake dito sa bahay? Pero ba’t ako nalilibugan?
Maya-maya, ako na yung sisilip sa bintana. Tumingin ako sa labas pero. Hindi naman nakaharap sa bintana si nanay. Nakaside siya. Mga 10 feet siguro yung layo niya sa bintana. So side-view ko nga siyang nakita at habang yung kamay at braso niya ay nagkukusot, nakikita ko sa t-shirt niya na umaalog yung suso nya hanag nagkukusot. Lalo akong tinigasan. Ang masaklap pa dun, ay parang napansin niya ako sa peripheral view niya. Kaya alis ako kaagad sa bintana.
Nung tawagin na ako ni nanay para umugib ng tubig, naramdaman ko na pati yata bayag ko ay nanigas. Lumabas ako at umigib ng tubig. Magkasabay na kinakabahan at nalilibugan ang nararamdaman ko. Pero nung pagkatapos kung ibuhos yung tubig sa batsa, ay hindi ko na nagawang masdan ulit ang katawan ni nanay. Nahiya na rin ako at natakot. Natapos ang buong araw at nung bago kami umuwi ay nagpalit na ng damit si nanay. Yung suot niya kanina ay para lang sa paglalaba niya. Mas comfortable siguro siya habang nagkukusot kapag yung maluwang na t-shirt ang suot niya. Komportable din siguro siyang maglaba kapag walang bra.
Kaya nung pagkabihis niya, ay medyo malinaw ang suot niyang blouse kaya nung nakatalikod siya, makat yung straps ng bra niya kaya alam ko na naka bra na siya. Luma yung t-shirt niya kanina, luma din itong blouse na suot nya. Yung palda na suot niya at luma din. Malamang pati bra at panty ni nanay luma din. Naawa ako sa kanya dahil sa mga suot niya. Pero bakit naisip ko pati yung suot nyang bra at panty. Yung libog ko, hindi pa din nawawala.
Nang umuwi na kami, halatang pagod si nanay. Malapit lang naman yung bahay namin kaya naglakad lang kami. Pero habang naglalakad kami ay naka-akbay yung kamay niya sa braso ko at halos tahimik lang kami habang pauwi. Pagdating sa bahay nagluto siya at sabay kaming kumain. Nag-usap kami, small talks. Parang wala lang nangyari kanina nung naglalaba siya at nasilipan ko siya. Habang nag-uusap kami, habang kumakain, ewan ko kung bakit ko natanong na, “nay pagod ka na ba?”
Kinuha nya yung pinggan niya at nagpunta sa labo. Tumayo kasi siya kaagad para huwag kung makita sana yung pag-iyak niya. Nandun siya sa lababo at hinugasan nya yung plato at pinaglutuan. Kahit nakatalikod siya ay mapapansin mu yung paghikbi niya. Tumayo ako at lumapit sa kanya. Niyakap ko siya sa bewang ang hinalikan yung ulo niya habang nakatalikod.
Nay bakit?
Wala lang anak..
Bakit ka umiiyak?
Ewan ko ba, malungkot lang ako siguro
Nay bakit ka malunkot?
Hindi ko alam..basta.
Umiyak lang siya ng tahimik habang naka-yakap pa din ako sakanya.
Sige, anak linisin mu na lang yung mesa. Tapusin ko itong nasa lababo.
Binitawan ko si nanay at sinunod ko yung utos niya. Sumakit ang dibdib ko nang sabihin ni nanay na malungkot siya habang umiiyak. Oo, ganito siya minsan kapag meron dinaramdam. Pero hindi pa din ako sanay na nakikita siyang umiiyak. Ganun siguro kapag mahal na mahal mu ang isang tao. Hindi ko na siya kinulit kung ano dinaramdam niya. Hinahayaan ko lang siyang mag-open up ng kusa. Tutal, kung masama ang loob niya sa akin at kung meron siyang gustong sabihin sa akin ay kaagad naman niyang sinasabi. Pero kung meron siyang ibang problema, alam naman niya na pwedi niya akong pagsabihan. Ganun naman kami. Pero syempre, meron boundaries pa din sa amin mag-ina.
Pagkatapos kong maglinis ay naligo na ako. Si nanay, dahil maghapon naglaba ay pagod din kaya pagkatapos niyang maligo ay pumasok na siya sa kwarto at du nagpatuyo ng buhok. Isa lang ang kwaro sa bahay. Nung pumasok na ako para ilatag yung mattress sa sahig na tutulugan ko, nasa kama naman si nanay at may twalya pa sa ulo. Nakaboxer lang ako matulog. Sanay na si nanay sa akin. Saka summer time, at yung electric fan namin ay pinapaikot lang yung maalinsanagn na hangin sa kwarto namin.
Pero si nanay ay nakaduster kapag matulog. Humiga na ako dun sa mattress ko at ni nanay sa kama. Yung kama naman niya ay hindi naman ganun katas kaya kita ko padin siya pag nakahiga. Nung akala ko na tuluyan na kaming matutulog ay napansin ko siya na medyu gumagalaw galaw pa yung paa niya. So sa tingin ko hindi pa siya tulog. Nakatalikod siya sa akin at namasdan ko yung hubog ng katawan nya kahit naka duster. Yung binti niya (or calf muscle) naka expose pa din, pero takip na yung likod ng tuhod niya. Yung may kurba pa din sa bewang ng katawan ni nanay at ying hips niya ay prominente pero hindi naman malaki ang bewang niya. Yung taas ng likod niya at nakaexpose ng kaunti, kita balikat pati yung parte ng shoulder blades niya. Wala siyang bra pero naaninagan ko na nakapanty siya.
Hindi ko alam kung nagsasalita siya na mag-isa pero may narririnig ako na parang meron siyang sinasabi. Yung sa pag-galaw ng balikat niya ay narealized k…