Paalis rin kasi ang kanilang Itay mamaya upang ipagpatuloy ang pagtatanim sa patag. Abala naman ang dalawang bata sa paglalaro sa harap ng bahay. Walang pasok ang mga ito at isang linggo na lang bago matapos ang klase.
Nang matapos sa pagwawalis ay naisipan ng binatilyo na labhan ang maruruming damit nilang magkakapatid. Lingguhan siya kung maglaba kaya’t may karamihan ang naiipon na labada. Itinabi niya sa sa likod ng pinto ang walis at tinungo ang kanilang kwarto.
Ipinatong niya ang basket na lagayan sa maliit na silya at isa-isang hinango ang maruming mga damit. Pinaghiwalay niya ang mga ito depende sa kulay at kung anong uri ito ng damit. Nakakalahati na niya ang laman ng lalagyan nang mapansin niya na merong kung anong mantsa ang isa sa mga paborito niyang kamiseta.
Hinango niya ito at sinuri kung paanong namantsahan ang hawak na damit. Halos kitang kita ang nagkalat na putting marka dito na siyang ikinakunot ng noo niya.
Hayysss mahihirapan akong tanggalin tong mantsa na ‘to
Halos tumigas at kumunat na ang kanyang damit dahil sa mantsang nakadikit dito. Nadismaya ang binatilyo dahil hilig pa naman niyang ipanglabas ito na siyang regalo ng ama na si Lucio. Sa kuryosidad ay sinubukan niya itong kutkutin gamit ang kuko at inilapit pa niya ito sa ilong para amuyin.
Pamilyar na amoy ang nasanghap niya sa kamisetang hawak. Alam niya na ang pabangong gamit ang unang amoy na naisip niya pero mas nangingibabaw ang hindi kaaya-ayang amoy na nakadikit dito. Tila amoy ng natuyong likido na ginagamit niya minsan sa paglalaba.
Amoy zonrox?
May ideya na siyang nabubuo sa utak pero hindi niya iyon tinuunan ng pansin.
Makalipas ang ilang beses na pagtatanong sa isip ay nanlaki ang mata ni Wanjo nang mapagtanto kung ano ba talaga ang puting marka na nasa kanyang damit. Pinamulahan rin siya ng mukha dahil iisang tao lang ang naiisip niya maaaring gumawa noon sa kamiseta niya.
Tamod nga! Hindi kaya…si Itay?
Hindi imposible ang kanyang iniisip. Ito lang naman maliban sa kanya ang may kakayahang magpalabas ng ganoong likido, liban na lang sa bunsong kapatid dahil anim na taong gulang pa lamang ito.
Pero bakit? Alam kong malibog si Itay pero…
Alam niyang ilang araw na silang walang pinagsasaluhang init pero hindi niya aakalain na magpaparaos ang kanyang Itay gamit ang kanyang paboritong damit.
Napakagat labi si Wanjo. Ang isipin na nakabalot ang kanyang damit sa burat ng ama habang pinapaligaya nito ang sarili ay naghatid ng kakaibang init sa kanyang kalamnan.
May kiliti siyang naramdaman sa sariling ari dahil sa naisip na senaryo ng kanyang Itay. Halos mangatog ang kanyang mga kamay at binti sa hindi maipaliwanag na nararamdaman.
Pagkasabik? Kaba…Libog?
“Anak?”
Halos mapatalon siya ng marinig ang tinigng ama. Kaagad niyang itinago ang damit na hawak sa kanyang likuran at humarap dito.
“A-ah Itay…”
“Anong ginagawa mo?” mula sa pagsilip sa pinto ay pumasok na si Lucio sa kwarto ng mga anak.
“A-ah maglalaba p-po sana ako, h-inihiwalay ko lang po yung mga d-damit” hindi alam ni Wanjo kung bakit siya nauutal at kinakabahan habang sinasabi iyon sa harap ng ama. Oo’t ilang beses nang may nangyari sa kanilang dalawa pero nahihiya pa rin siyang humarap dito paminsan-minsan.
“Hmm…ano yang tinatago mo sa likod?” nakangising tanong ng ama sa kanya.
Hindi nakasagot si Wanjo. Mas tumingkad ang pamumula ng kanyang mukha dahil sa kaba. Lalo naman lumaki ang ngisi ng kanyang Itay nang silipin nito ang hawak niyang damit sa likod.
“Nakita mo pala iyan…ngayon alam mo na?”
“A-ang ano po?”
Lumapit ang mukha ni Lucio sa anak at nang-aakit na bumulong “di ka ba nagtataka kung anong mantsa ang nasa damit mo?”
“I-Itay” Tama nga ang hinala ko!
“Mukhang mahihirapan kang labhan yan mamaya ‘nak, pasensya ka na” hinapit si Wanjo ng kanyang ama “di ko na kinaya ang libog ko sa’yo”
Pagkasabi non ay mabilis na sinakop ni Lucio ang labi ng panganay na anak. Hindi nakapaghanda ang binatilyo kaya’t nangatog ang binti nito. Mabuti na lang at mahigpit ang pagkakayakap sa kanya ng ama kundi ay napasalampak na siya sa sahig.
Inilabas ni Lucio ang dila at hinayaan ang anak na sipsipin ito. Tumutulo na ang kanilang pinaghalong laway sa gilid ng labi ni Wanjo. Pinalalim ni Lucio ang paghalik dito at nilapat ang palad sa dibdib ng anak.
“Hmp-Itay…” humiwalay si Wanjo sa paghalik at ipinuwesto ang dalawang kamay sa pagitan ng kanilang mga dibdib “nasa l-labas lang po sila Marj, at s-saka magla-l-laba pa po a-ako”
Napabuga ng hangin ang barakong ama. Muntik na niyang makalimutan na sabado nga pala ngayon at walang pasok ang dalawang bata at maaari silang mahuli anumang oras. Nawala sa isip niya ito dahil sa pagkasabik kay Wanjo.
“Sige anak, tapusin mo ng mabilis iyang labahin mo” binigyan nito ng mabilis na halik sa labi ang binatilyo “mamaya na lang natin ituloy pagkatapos mo”
Lumabas na siya ng kwarto habang si Wanjo naman ay mabilis na inayos ang mga maruruming damit at agad na tinungo ang likuran ng kanilang bahay kung saan nakapwesto ang batya na paglalabahan.
Sa isip niya ay kailangan niyang mapabilis ang gawain upang magkaroon sila ng kanyang Itay ng mahabang oras para sa isa’t-isa. Habang kinukusot niya ang mga damit ay naglalaro sa isipan ng binatilyo maaaring gawin sa kanya ng ama na dulot ng pagkasabik nito sa kanya.
***
Malapit na siyang matapos sa pagbabanlaw nang marinig ang umaandar na makina ng motor ng ama. Sisilipin pa sana ni Wanjo kung anong ginagawa ng kanyang Itay nang matanaw na lang niya na ang papalayong motor na minamahe ng ama.
Huh? San kaya punta ni Itay?
Wala namang trabaho sa patag ang kanyang Itay ngayon. Hindi araw-araw na kailangan ang presensya nito doon para bantayan ang mga pananim nila. Nagkibit balikat na lang ang binatilyo at ipinagpatuloy na lang niya ang ginagawa.
“Kuya!”
“Kuya!”
Napatigil si Wanjo sa ginagawa nang humahangos na tinawag siya ng dalawang kapatid. Ibinaba niya ang basang damit at hinarap ang mga pawisan na bata.
“Oh, bakit? pawisan na kayo o” puna niya sa mga ito.
“San pupunta si Itay?” pagtatanong ni Marj sa kanya. Pinunasan nito ang namamawis na noo gamit ang pundilyo ng suot na damit.
“Di ko alam, babalik rin siguro iyon mamaya” kinuha niya ang pamunas na tuwalya at siya na mismo ang nagpunas sa pawis ng mga kapatid “Sabi nang wag nyo dudumihan yung damit nyo, ang kalat o?”
Tumawa lang ang dalawang bata sa pangara ng kanilang kuya Wanjo.
“Mabuti pa pumasok na kayo sa loob, malapit na ako matapos dito at sabay na tayo kumain” pagtataboy niya sa dalawang bata. Malapit na rin mag alas-onse kaya’t binibilisan na niya ang pagtapos sa labahin.
“Sige kuya!” at tumakbo na papasok sa loob ang dalawa.
“Magpalit na rin kayo ng damit!” pahabol na bilin ni Wanjo. Pinagpatuloy na niya ang ginagawang paglalaba sa mga damit hanggang sa maisampay niya ang mga ito.
Saktong ililigpit niya ang mga ginamit sa paglalaba nang dumating na ang kanyang Itay. Rinig niya mula sa labas ang paghaharutan ng mga kapatid niya at Itay sa kanilang salas. Lumakad siya papasok sa kusina at nagsimula nang maglabas ng mga pinggan at ulam para sa kanilang tanghalian.
Ininit na rin niya ang natirang ulam mula kaninang umagahan. Wala na siyang oras na magluto dahil tanghali na rin naman.
Nang matapos ay tinatawag na niya ang mga kapatid at ama para dumulog sa hapag-kainan. Agad naman ang mga itong lumakad papunta sa kusina at pumwesto sa harap ng lamesa.
Inasikaso ni Wanjo ang mga ito tulad ng ginagawa ng Inay niya noong napipirmi pa ito sa bahay at wala pang tindahan na pinagkakaabalahan.
“Salamat anak” ani ng kanyang Itay nang paglagyan niya ito ng kanina sa plato nito. Ganun din ginawa niya kay Marj at Benji,
“Kain na po tayo”
***
“Anak, aalis muna kami ng kuya Wanjo nyo ha, doon muna kayo kela Ate Baby, okey?”
Matapos ang tanghalian ay narinig ni Wanjo ang amang si Lucio na kausap ang dalawang kapatid sa sala.
Aalis? Kami ni Itay?
Wala siyang natatandaan na lakad nila ng ama ngayong araw bukod sa nakatokang gawain niya sa bahay. Kaya’t nagtataka siya sa sinabi ng kanyang Itay.
Hindi kaya… nanlaki ang mata niya nang mapunto kung anong tinutukoy ng ama. Naalala nga pala niya kani-kanilang na sinabi nitong itutuloy nila ang naudlot na kaganapan sa kwarto nila kanina. Napalunok siya ng ilang beses dahil dito.
“WANJO!” malakas na pagtawag sa kanya ni Lucio.
Sumilip siya sa siwang ng pintuan na nagkokonekta sa kusina at sa sala.
“Ho?”
“Ano, tapos ka na ba? Tara na!” bakas ang pagmamadali sa mukha ng kanyang Itay.
“Sandali lang ‘tay, magbibihis lang ako” dali-dali siyang pumasok sa kwarto at nagpalit ng malinis na damit dahil amoy pawis na ang suot niya kanina. Nag-wisik na rin siya ng pabango sa leeg at ilang parte ng kanyang katawan. Inayos rin niya ang pagkakahawi ng may kakapalan na buhok.
“Ang tagal mo naman” untag sa kanya ng ama. “Inihatid ko na sila Benji kela Mareng Baby, susunduin ko na lang mamaya kaya tara na”
“Saan po ba tayo pupunta Itay?” tanong ni Wanjo habang nakasunod sa ama palabas ng bahay.
“Basta”
Pinatunog na ni Lucio ang motor at inutusan ang anak na sumampa na. Tiningnan ng lalaki ang suot na relos. Alas dose na, marami pang oras
“Kumapit kang mabuti Wanjo” ani Lucio at sinimulan nang paandarin ang motor lulan silang mag-ama.
Binabagtas nila ang daan palabas sa hi-way nang makasalubong nila ang isang lalaki na tumawag sa atensyon ni Lucio.
“Oy Pareng Lucio, san ang punta?!” pagtatanong nito habang nakaupo sa isang tindahan. Ito ang kapitbahay nila na asawa ni Baby.
“Sa patag lang pareng Barik, mag-aasikaso lang ng mga tanim” sagot dito pabalik ni Lucio. Tumango lang ang lalaki at sinabihan na mag-iingat silang dalawa bago muling ipasibad ng lalaki ang motorsiklo.
Sa patag lang pala kami pupunta, kala ko kung saan na
Inabot ng kinse minutos ang pagbyahe nila mula bahay hanggang sa kanilang taniman sa patag ng bundok.
Iginarahe ni Lucio ang motorsiklo sa lilong na parte bago inakay ang anak paakyat sa mabatong bahagi ng bundok kung saan naroon ang kubo na dati nilang pinag-pwestuhan. Narating agad nila ito at iginiya niya si Wanjo papasok doon.
Nagulat si Wanjo nang mabungaran ang loob ng kubo. May nakalatag na kumot sa papag na sa unang tingin pa lang ay alam niyang malambot na at dalawang unan. Nagtaka siya kung bakit merong gamit sa kubo dahil alam niyang hindi naman namamalagi ang Itay niya dito.
“Kakadala ko lang yan kanina dito, nang umalis ako nung tanghali” sambit ng ama niya sa kanyang likod. Tila nababasa nito ang katanungan sa kanyang isip.
Kaya pala bigla kang umalis kanina ‘Tay
“Masyado kasing malamig at masakit sa likod ang papag ‘nak, kaya naglagay ako nito” pagpapatuloy ng ama niya at tinapik ang nakalatag na higaan sa papag ng kubo.
Lumapit na rin si Wanjo sa nakaupong ama, humarap siya dito na may di maipaliwanag na ekspresyon sa mukha.
“I-Itay”
“Ilang araw na akong nasasabik sa’yo anak, ebidensya na nga yung ginawa ko sa damit mo eh” pilyong pahayag ni Lucio at sinabayan ng mahinang tawa nang umiwas ng tingin ang anak.
Hinawakan ng kamay niya ang baba ni Wanjo at masuyong pinaharap sa kanyang mukha. Pinagtagpo niya ang kanilang mga mata at bumulong.
“Ano anak? Simulan na natin?”
Inaasahan ni Lucio na siya ang unang gagawa nang hakbang para masimulan ang kamunduhan sa anak nang bigla na lang siyang sugurin ni Wanjo ng halik. Nanlaki ang mata ng barako sa pagiging agresibo ng anak at kalauna’y gumanti na rin ng halik dito.
Parehas pa silang nakatayo sa tagpong iyon. Nakahawak si Lucio sa baba ng anak habang nakapulupot naman ang dalawang braso ni Wanjo sa bewang ng ama. Mainit silang naghahalikan at nagpapalitan ng laway sa isa’t-isa.
Hindi muna nila pinakilos ang mga kamay upang maglandas sa kanilang magkalapat na katawan. Bagkus ay hinayaan nila ang sarili na magpaka…