Buong ingat na inalalayan ni Lucio ang anak habang bumaba sa lubak papunta sa lugar na pinag-iwanan ng kanyang motorsiklo.
Habang hawak ng ama sa balikat ay pinagmasdan ni Wanjo ang kanyang Itay. Alam niyang sa pagbaba nila sa bundok ay merong nang magbabago sa pagitan nilang dalawa.
Hindi ko alam kung paano ko na matitimpi ang aking sarili kapag kasama ko si Itay sa loob-loob ng binatilyo.
Hindi normal na gawain para sa mag-ama ang nangyari kanina, ngunit wala na siyang magagawa tungkol doon. Pinangunahan na sila ng libog, nagpatalo at nagpatupok sa sariling apoy.
Sana lang talaga hindi magbago ang tingin ni Itay sa akin Pag-asam ni Wanjo na manatiling mabuti ang relasyon nila ng ama.
Nakarating na sila sa bungad at agad na sumakay sa motorsiklo. Bago paandarin ni Lucio ang makina ay siniguro muna niyang maayos ang pwesto ng anak sa likod niya.
“Kumapit kang mabuti anak, madulas mamaya ang daraanan natin” Ani ng lalaki habang inilalagay sa magkabilang bewang ang kamay ng anak.
“Okey po Itay” sambit ni Wanjo, wala na ang pagkailang na humawak dito, kanina nga lang ay sinasamba niya ang bagay sa pagitan ng hita ng kanyang Itay.
Ngayon pa ba ako maiilang? Kung kelan nalasap ko na ang buong katawan ng Itay ko
“Anak…” Ang pagtawag ng pansin ni Lucio sa anak habang binabagtas ang daan pauwi.
“Hmm….Bakit po Itay?” si Wanjo habang mahigpit na nakayakap sa likod ng ama.
“Kung ano man yung nangyari kanina, sana walang makalaam, lalo na ang Inay mo” bakas ang pag-aalala sa boses ni Lucio.
Napaisip si Wanjo, wala naman talaga siyang balak ipaalam kahit kanino ang mainit na kaganapan kanina. Bukod sa wala siyang masyadon kaibigan sa barrio, hindi niya hilig ang mag bahagi ng kwento niya sa iba.
Bumabagabag lang sa isipan niya ang Ina. Pihadong lubos na masasaktan ito pag nalamang ang asawa at anak nito’y may kakaibang relasyon. Mahal niya ang Inay niya at wala siyang balak masira ang relasyon ng magulang. Ngunit hindi rin niya mapigilan ang pagbuhos ng damdamin at libog sa tuwing nakikita niya ang sariling ama.
Pero nangyari na, nakagawa na sila ng kasalanan ng ama. Ang tanging magagawa na lamang nila ay ang itago ito hangga’t maaari.
“Makakaasa po kayo Itay…”
“P-pero…” may pag-aalinlangan kung itutuloy pa ba ng binatilyo ang nais sabihin.
“Mauulit po ba ulit Itay?” buong tapang na pagpapatuloy ni Wanjo.
Bahagyang nagulat si Lucio sa tanong ng anak. Hindi niya akalain na ito pa ang magtatanong sa bagay na gusto niyang iungkat kanina pa. Napailing na lamang siya at bahagyang inilipat ang posisyon ng kamay ng anak.
Itinapat niya ang kanang kamay ng anak patapat sa kanyang naninigas na sandata. Inutusan niyang himasin ito ng anak.
Malayo pa naman sa bahay, sulitin mo muna anak
“Makakaasa ka anak, hindi pa ito ang huli” ani ng lalaki. Libog na libog siya sa iniisip sa sandaling masolo ulit niya ang anak na panganay.
***
Halos madilim na nang makarating sa kanilang bahay ang mag-ama. Sinalubong sila ng maybahay na si Nympha. Kinuha nito ang gamit na dala ng asawa at anak.
“Buti naman at tumila na ang ulan, bukas ipapakuha ko kela Mareng Esmie ang mga ani” sambit nito habang pinaghahain ang asawa at panganay na anak.
“Sila Marj po Nay, kumain na po ba sila? Ayos na po ba si Benji?” ang sunod-sunod na tanong ni Wanjo sa ina.
“Ah oo, sinabayan na ni Marj sa pagkain si Benji kanina. Maayos naman na ang pakiramdam ni bunso” saad ni Nympha habang sumasandok ng kanin.
Nagpatuloy sa pagkain ang tatlo. Hindi napansin ng babae ang palihim na sulyap ng dalawang tao sa hapagkainan. Wala siyang kaide-ideya sa mainit na naganap sa pagitan ng mga ito.
Ang dalawang lalaki naman ay umaktong normal katulad ng napag-kasunduan kanina.
“Osya, ako na ang magliligpit ng mga ito, pagod kayo kaya magpahinga na muna kayo” saad ni Nympha nang matapos sila sa pagkain ng hapunan.
Napatanga si Wanjo pagkarinig sa salitang ‘pagod’ ng kanyang Inay. Sa isip niya ay ibang trabaho ang ginawa nila ng ama kaya sila napagod.
Jusko, ang halay na ng utak ko
***
Kinabukasan ay balik muli sa dating oras ng gising si Wanjo. Pagtingin niya sa orasan ay halos mag-aalasingko pa lamang ng umaga. Naalala niyang kelangan niya maghanda ng pagkain para sa magulang at mga kapatid.
Naabutan niyang gising na rin ang Ina pagpasok niya sa kusina.
“Magandang umaga po Inay, maaga po ba uli kayong aalis ni Itay ngayon?” bati ni Wanjo sa babae.
“Hindi ko muna isasama ang Itay mo ngayon, pihadong masakit pa ang katawan nun” sagot naman ng Ina habang sumisimsim ng kape.
“Ganun po ba…sino po ang katulong niyo mamaya sa pagbuhat ng mga sako ng kamote?”
“Tutulong sa akin si Esmie at ang asawa niya, saka napakiusapan na din namin sila Aldo na magbuhat nuon, ke-lalaki ng katawan, mabuti nang pakinabangan” anito sa tanong ng anak.
“Saka didiretso na kami sa bayan sa may bagsakan pagkatapos, kaya ikaw na muna ang bahalang gumising sa Itay mo mamaya” pagpapatuloy ng ginang.
Tumango-tango si Wanjo sa sinabi ng Ina. Ganado siyang kumikilos habang naghahanda ng umagahan katulong ang babae.
Kung ganon, kami lang ni Itay ang matitira sa bahay kapag umalis si Inay at mga kapatid ko
Lubos na natuwa si Wanjo sa inaasam na mangyayari sa oras na masolo nila ang bahay.
Ginising na muna niya ang dalawang kapatid para maghanda papasok sa eskwelahan. Inasikaso niya ang mga ito at nang bandang ala-sais ay inihatid na niya ito sa kapitbahay kung saan lagi ang mga itong nakikisabay.
Nauna nang umalis ang Inay niya kanina kaya naman pagkahatid sa mga bata ay dali-dali siyang bumalik sa bahay.
Hinuhugasan niya ang mga pinagkainan nila nang marinig niya ang pagbukas ng kwarto ng magulang. Gising na siguro ang Itay niya. Pinagpatuloy ni Wanjo ang paghuhugas nang pumasok ang ama sa kusina.
“Pumasok na ba sila Benji?” pambungad na tanong nito sa panganay na anak.
“Opo Itay, kahahatid ko lang po sa kanila kanina lang” Napatango ang lalaki, ilang saglit pa ay tumayo ito at lumapit sa lababo kung saan nakapwesto ang anak.
Naramdaman ni Wanjo ang malapad na katawan ng ama sa likod niya. Pero ang mas nakakuha ng atensyon niya ay ang naninigas na sandata ng ama na nakatutok sa kanyang pwet.
“Ipagtimpla mo naman ako ng kape anak” ang mahinang bulong ng ama niya. Ramdam niya ang init ng hininga nito na tumatama sa kanyang batok. Nakiliti sa Wanjo sa ginawa nito, dumagdag pa ang matigas nang pagkalalake nito na nakatapat sa kanyang pwet. Marahang dinudunggol ng ama niya ang alaga nito na talaga namang nagpapahina sa kanyang tuhod.
“S-sige po I-itay” Nauutual na sambit ng anak na agad naghugas ng tasa para magamit ng ama. Hindi parin umaalis ang ama niya sa kanyang likuran kaya naman hindi makakilos si Wanjo para lapitang ang kabilang dako ng lababo kung saan nakalagay ang kanilang thermos.
“I-itay…ano…pwede pong umisod kayo ng k-konti? k-kukunin ko lang po yung thermos” Napangisi si Lucio sa pagkautal ng anak. Sinadya niyang idikit ang nangagalit na ari sa pwetan nito.
Ganito pala ang epekto ng burat ko sa aking anak
Bago umalis sa pagkakapwesto ay binigyan niya ng isang malakas na dunggol ang pwetan na anak. Napansi…