“Ha? Akala ko ba uunahin muna natin ang pagbabalik eskwela ni Wanjo?” ang takang tanong ni Lucio sa asawa. Nabanggit niya noon dito na sa oras na maging sapat ang kanilang ipon ay i-eenroll ulit nila ang panganay na anak sa pinakamalapit na unibersidad sa kanilang bayan.
Sumulyap ang ina kay Wanjo, may pag-aalala sa mata nito bago ibinalik ang tingin sa padre de pamilya.
“Oo nga, ngunit malaki ang bentahan ngayon sa bayan. Kung meron tayong mapagtatayuan ng maliit na tindahan sa palengke, mas malaki ang kikitain natin lalo na’t wiling si Esmie na magsuplay ng gulay at prutas sa atin kung sakali” pagkukumbinsi ng babae sa asawa. Kahit gusto man niyang makapag-aral ang anak, kakasya naman ang ipon nila ngunit ang resulta nito ay hindi magkakaroon ng sapat na panggastos ang kanilang pamilya.
Mas inisip ng ginang ang pang araw-araw nilang gastos at kung paano paikutin ang perang kinikita. Iyon ang gusto niyang maintindihan ng asawa at anak.
Walang imik si Wanjo sa narinig. Gustuhin man niyang intindihin ang punto ng Ina pero nalulungkot rin siya dahil mukhang mapapatagal na naman pangako ng ama sa kanya.
“Pero nakapangako na tayo sa anak natin! Nympha naman” bahagya nang lumakas ang boses ng kanyang Itay. Maging ang dalawang batang kalapit ay saglit na napatigil sa pagkain. Agad naman itong dinaluhan ni Wanjo. Nangangamba siyang baka mauwi sa pagtatalo ang simpleng usapan na iyon.
“Ayos lang po sa akin Inay, Itay” pagsali ni Wanjo sa usapan ng magulang. Pinilit niyang ngumiti kahit alam niyang madidismaya siya sa kanyang desisyon. “Makakapag-antay naman po ang pag-aaral ko. Mas mabuti na rin po at magkakaroon na tayo ng iba pang pagkakakitaan”.
Tumingin si Lucio sa anak na panganay. Alam niyang umasa at masaya ito sa pinangako niya noong isang araw kaya naman ramdam niya ang dismaya sa boses nito. Gayunpaman, wala na rin siyang mai-aangal pa dahil may punto naman ang kanyang asawa.
“Sigurado ka na ba anak? May iba pa namang paraan para makapag-aral ka”
“Sure na ho ako Itay, hindi naman po ako nagmamadali”
Bumuntong-hininga ang padre de pamilya. Bumaling ito sa asawa at binigyan ng tingin ng pag sang-ayon.
“Buweno, wala na din naman akong magagawa, magiging maayos ba iyang pwesto na kukunin kung sakali Nympha?” pagtatanong ni Lucio sa asawa.
“Oo Lucio, ipinareserba na ni Esmie yung pwesto sa palengke. May kakilala rin siyang magsusuplay ng ibang paninda sa oras na masimulan ko na ang tindahan” paniniguro ng babae sa kanya.
“Osya, pagplanuhan nating mabuti iyan. Para makwenta na kung magkano ang mababawas sa ipon natin” litanya ni Lucio bago lumagok ng kape.
Tinapos na ng pamilya ang pagkain ng hapunan. Nagpasalamat si Nympha sa panganay na anak sa pagiging maintindihin nito sa kanilang sitwasyon.
Nangako naman ang babae na babawi kay Wanjo sa oras na magkaroon ng malaki-laking tubo sa sisimulang tindahan.
***
Kahit pumayag na sa gusto ng Ina ay andun parin ang bigat sa loob ni Wanjo. Bagsak ang balikat na tinungo niya ang kahoy na upuan sa labas ng bahay.
Nalulungkot pa rin siya dahil sa napag-usapan kanina. Hindi lang kasi ito ang unang beses na humiling ng ganun ang Ina. Ang una ay pakiusap nito na pansamantalang huminto muna kahit graduating na siya ng Grade 12.
Hindi niya magawang magalit dito. Nagiging praktikal lang ang Inay dahil sa hirap ng kanilang buhay. Hinihiling na lang ng binatilyo na maging matagumpay ang pagbubukas ng pwesto ng Ina sa bayan.
Tama, sana kumita ng malaki si Inay
Kaluskos ng dahon ang nagpabalik sa pag-katulala ni Wanjo. Paglingon niya ay ang kanyang Itay lang pala na papalapit sa kanya. Saglit na nawala sa isip niya ang lungkot nang maalala ang pag-iisang katawan nila noong nakaraang araw.
Tinabihan siya nito sa pagkakaupo at ipinatong ang kamay sa isa niyang hita. Kusang isinandal ni Wanjo ang ulo sa balikat ng ama.
“Pasensya na anak ah…mahirap kasing humindi sa Inay mo” pagbubukas ng usapan ng ama.
Kahit nakasandal ay nakuhang ngumiti ni Wanjo “Ayos lang sa’akin Itay, malaking tulong na rin naman ang suhestyon ni Inay”.
Napabuga ng hangin ang kanyang Itay. Inayos nito ang pagkakaupo at saka ikinawit ang braso sa bewang ng anak. Habang ang kaliwang kamay ay patuloy na humihimas sa binti ni Wanjo. Nakaramdam agad ng init ang binatilyo sa ginagawa ng ama.
“Napag-usapan ulit namin ni Nympha kanina yung tungkol sa bubuksan niyang pwesto” pagpapatuloy ni Lucio na nag-uumpisa nang umakyat ang kamay sa dibdib ng anak.
“Siya ang tatao dun, umaga hanggang hapon. Tutulong lang ako paminsan-minsan, wala naman akong alam sa pagbebenta” sinabayan nito ng tawa ang huling sinabi.
“a-ahh…I-itay” impit na ungol ni Wanjo nang pinisil ng ama ang isa niyang utong.
“Alam mo na kung anong ibig sabihin non anak”
“A-ang ano po Itay?” takang tanong ni Wanjo sa kanyang Itay.
“Masosolo na natin palagi ang bahay ‘nak” dinampian ni Lucio ng halik ang labi ng anak. Kampante siyang walang makakakita sa kanila dahil bukod sa gabi na at tulog na ang kanyang asawa’t dalawa pang anak ay malayo rin ang agwat ng bahay sa kanilang barrio.
“Hmmpp…Itaayy…” pigil ni Wanjo ang mapaungol sa paglapirot ng ama sa kanyang dibdib. Pinilit ng ama na ibuka ang kanyang bibig at pasukin ng mapangahas na dila nito.
Hayop talaga sa lambot ang balat ng anak ko!
“Ahh….Anak…” sinisip ni Lucio ang dila ng anak. Pinaharap na niya ito sa kanya at maalab na sinibasib ng halik ang buong mukha nito.
Nagpalitan ng laway ang mag-ama sa labas ng kanilang bahay. Mahihinang tunog ng halik ang tanging maririnig kasabay ng mangilan-ngilan na kuliglig. Lumandas ang kamay ng barako sa bewang ng anak papunta sa pisngi ng pwet nito.
Akmang ipapasok niya ang kamay sa loob ng shorts nito ng pinigilan siya ng binatilyo. Nagtatakang tiningnan niya ito pabalik.
“M-masakit pa po Itay” nahihiyang turan ni Wanjo. Mahinang napatawa ang lalaki kaya naman sinamaan siya ng tingin ng anak habang pabirong tinampal ang kamay ng ama.
Hinuli ng barako ang kamay ng anak at inilagay ito sa tapat ng kanyang suot na short. Ipinaramdam ni Lucio ang pagpintig ng kanyang burat dito.
“Pinatigas mo naman ang Itay” anas ng ama habang diretsong nakatingin sa mata ng anak. Buong lambing namang hinimas ni Lucio ang katigasan ng ama.
Muling naghalikan ang dalawa habang walang sawang gumagapang ang mga kamay sa isa’t-isa. Halos sakupin ni Lucio ang mukha ng anak sa tindi ng pagsipsip niya dito. Pabalik-balik ang halik niya sa leeg at labi nito.
Abala naman si Wanjo sa paghimas sa burat ng kanyang ama. Nahihirapan man siya sa posisyon ay hindi na siya nagreklamo pa dahil ayaw niyang masira ang pagkakataon na iyon.
“Uhhm…ohhhh….Itaaaay….” ungol ng ungol ang binatilyo sa ginawang pagromansa ng ama sa kanya. May kalakasan ang pag-ungol niya kaya naman sinaway siya ng ama.
“Shhh…wag mong kalakasan anak, baka marinig tayo sa loob” anito at siniil muli ng halik ang binatilyo.
Buong limang minutong mainit na naghahalikan ang dalawa ng akmang bubuksan na ni Wanjo ang butones ng suot na short ng ama nang makarinig sila ng tunog ng pagbukas ng pintuan sa loob ng bahay.
Agad na napahiwalay ang mag-ama sa isa’t-isa bago inayos ang ayos ng sarili. Sinenyasan ni Lucio ang anak na wag lilikha ng ingay bago itinuro ang pintuan ng bahay, animo sinasabihan siyang mauna nang pumasok. Nakuha ni Wanjo ang ibig sabihin ng ama kaya lumakad na siya papasok sa loob.
Hayyss, nabitin pa. Nakakainis naman ang himutok ng binatilyo habang tinitingnan kung sino ang nagbukas ng pinto, dahilan para maputol ang mainit na sesyon nilang mag-ama.
“Kuya, naiihi po ako” nagulat si Wanjo sa pagsulpot ng bunsong kapatid na si Benji sa kusina. Kinukusot ang mata at halatang nagising lang para umihi.
“Sige, sige, punt aka na sa banyo, antayin kita dito” pagtalikod ng kapatid ay saktong pumasok naman ang kanyang Itay. Nagtatanong ang mata nito, inaalam kung sino ang lumabas.
“Si Benji po” pabulong na sabi niya dito. Maya-maya lang ay lumabas na ng banyo ang bunsong kapatid at lumapit sa kanyang kuya.
“Sige na, matulog na kayo, ako na ang magsasarado ng mga pinto” pagtataboy nito sa dalawang anak na lalaki.
Una nang pumasok si Benji sa kwarto nila at nang akmang papasok na si Wanjo ay bigla siyang hinatak ng ama at marubdob na hinalikan. Kiniskis din nito ang matigas na burat sa pwet ng anak. Gumanti ng halik ang binatilyo sa kanyang Itay.
Hinihingal na bumitaw ang mag-ama. Binigyan ng huling pisil ni Lucio ang pwet na anak bago bumulong dito.
“Sa susunod na lang anak, ihanda mo na ang sarili mo kapag tayo na lang ulit dalawa dito” malibog na turan ng kanyang Itay at saka siya iminuwestra papasok sa kwarto.
Itutuloy…